سفرنامه سوریه ( بخش سوم)

دیدنهای دمشق:
مسجد اموی:
بر خلاف همگان که دژشهر(سیتادل)دمشق رو دیدنی ترین اثر این شهر میدانند من مسجد اموی را انتخاب میکنم،چرا؟الان توضیح میدم،مطالبی که راجع به مسجد اموی میگم دانسته های شخصی است یا از صحبت با لیدرهای اطراف مسجد جمع آوری کردم.
فکر کنم هرکسی به تاریخ علاقه مند باشه بارها اسم مسجد اموی را شنیده باشه،چون این مسجد بسیار بیشتر از محل عبادت،بلکه مکانی سیاسی وژئوپولتیک در شهر دمشق بوده است.
تاریخچه مسجد به نزدیک 4500 سال پیش برمیگردد و یکی از قدیمیترین محلهای پرستش خدایان بر روی کره زمین است که تقریبا بین همه ادیان غربی دنیای قدیم مقدس است.
ابتدا مکان مسجد بتکده بوده،بعد از ظهور زرتشت در ایران تبدیل به آتشکده میشود که جزو محلهای قدیمی پرستش آذر میباشد،پس از آتشکده در زمان مسیحیان تبدیل به کلیسا میشود و طرفداران یوحنا از حواریون عیسی آنجا را به پرستشگاه یوحنا تبدیل میکنند و نام کلیسا یوحنا مقدس(سنت یوحنا) بر آن مینهند.
پس از ظهور اسلام و قدرت گرفتن آن در شام،مسجدی کنار کلیسا ساخته میشود که مسلمان در کنار مسیحیان به عبادت میپرداختند،تداخل مراسم مسیحیان با مراسم مسلمین برای هر دو طرف دردسرهایی را درست میکرد که با هم مدارا میکردند،ولی در زمان ولید قدرت مسلمین بالا گرفت و ولید امر کرد تا کلیسا را خراب کنند و همه زمینهای اطراف را هم بگیرند تا بزرگترین مسجد آن زمان شام را بسازد،جمله ای معروف از ولید که " ای مردم شام،مسجدی خواهم ساخت که مایه عجب و تحسین همگان شود" تقریبا به وقوع پیوست،و ولید با کمک گرفتن از طراحان و معماران رومی و 12000 کارگر مسجدی بسیار بزرگ و زیبا به مساحت تقریبی 15000 متر مربع ساخت.
تنها دینی که در این مسجد تا به حال نقشی نداشت یهود بود،به هنگام ساخت مسجد صندوقی پیدا کردند که روی آن نوشته شده بود این سر یحیی پسر زکریا است،یحیی تعمید دهنده (John the Baptist) که یکی از پیامبران بنی اسرائیل بود بنا به فرمان شاه هم عصر خود که با ازدواج شاه با دخترش مخالف بود گردن زده شده بود،و گقته میشد که سرش در شام خاک شده است،که ولید آن را پیدا کرد،یهودیان از ولید خواستند که سر را به آنها تحویل دهد،ولی ولید با توجه به اینکه اسلام هم یحیی را پیغمبر میدانست آن را مقدس شمرد،و مقامی در مسجد برای سر یحیی ساخت که با این کار مسجد امویان برای یهودیان نیز جنبه عبادت پیدا کرد.
نکات جالب مسجد اموی:
1-نکته جالب درباره معماری مسجد این است که بر سر یک تپه و به شکل یک عقاب آماده پرواز ساخته شده است،که نکته جالبیست،چون عقاب سمبل لژیون روم است،و شام یا مسلمانان یا امویون کلا ارتباطی با عقاب نداشتند،از آنجا که معمار مسجد رومی بوده است،احتمالا با شیطنت و از سر دلخوری تخریب کلیسا مسجدی با سمبل روم ساخته است که ظاهرا ولید متوجه نشده یا توجهی نکرده (تقریبا هیچکس نمیدونه ولید از طرح عقاب خبر داشته یا نه )،سمبل فعلی سوریه که عقاب آماده پرواز است کاملا مطابق با طرح مسجد اموی است.
استنباط در مورد طرح عقاب کاملا شخصی است و سندیتی تاریخی ندارد و هیچ جا به آن اشاره نشده است.
2-یکی از گلدسته ها که به بیت المال معروف است به این دلیل به این نام معروف شده است که زمان ولید بیت المال مسلمین در آنجا نگهداری میشد.
3-نامگذاری گلدسته عروس که سمت حرم حضرت رقیه است،بر خلاف تصور مسلمانان هیچ ارتباطی با حرم ندارد،و به این دلیل به آن گلدسته عروس میگویند که زمان ولید هر زمان جشن یا عروسی در شهر بود بر سر آن گلدسته پارچه رنگی به نشانه جشن و شادمانی میبستند.
4-ارتفاع گنبد اصلی یا سر عقاب در حال حاضر از زمین بین 39 تا 40 متر است.
5-مسجد دارای 4 محراب برای هر یک از فرقه های سنی است که هر کدام جدا جدا در محراب خود به امام خویش در وقت نماز اقتدا میکردند.
6-امام محمد غزالی درسهای خودرا در این مسجد برگزار میکرد،و پایه ریزی جدل دینی در این مکان توسط وی ریخته شد.
7-اسیران جنگ بین حسین بن علی و یزیدبن معاویه در دشت کربلا به هنگام ورود به دمشق به این مسجد آورده شدند و سکویی در مسجد برای جا دادن ایشان ساخته شد،که کماکان موجود است.
8-در قسمت مناره شرقی مسجد که محل سابق محراب کلیسا بود دری وجود دارد که مسیحیان عقیده دارند عیسی پسر خدا،از این مکان مجددا نزول میکند،کنار آن مناره ، قطعه سنگى که حضرت موسى در کوه طور با عصاى خود بر آن زد و دوازده چشمه جارى شده وجود دارد
9-این مسجد اولین مسجدی بود که دارای "باب الملک" یا در پادشاهان بود،دری که شاه از آن وارد و خارج میشد که بعدا در مساجد جامع تبدیل به عرف شد.
10-بسیارى از مورخان دمشق گفته اند که قبر هود در اینجا است . این مکان در سمت چپ مقام راءس یحیى یعنى در مقابل ستون چهارم در دیوار قبله از سمت شرق شبستان قرار دارد و بر سنگ دیوار، قبله به خطى زیبا در زمینه سبز نوشته شده است هذا مقام هود النبى علیه السلام در این مکان کتیبه اى در دوران ولید یافت شد که وقتى ترجمه کردند پند و اندرز هایى از حضرت هود بوده است
11-به موازات مقام هود تابلویی سبز رنگ وجوددارد که آنجا را مکان نماز گذاری حضرت خضر میدانند.
12-قبر صلاح الدین ایوبی،سردار کرد جنگهای صلیبی در مجاورت مسجد اموی است.